Ook met een lichamelijke beperking kun je er zelfstandig op uit. Er is veel mogelijk, maar nog niet alles is vanzelfsprekend. Soms zijn er aanpassingen nodig. Het is slim om je goed voor te bereiden, zo voorkom je teleurstellingen.
Rolstoel
Fiets
Sporten
Openbaar vervoer
Auto
Vliegen
Onderweg
Ervaringsverhaal
Rolstoel
Veilig en vol vertrouwen in je rolstoel de straat op gaat niet vanzelf. Als je nog niet zo lang een rolstoel hebt moet je daarin leren rijden. Verspreid door het hele land verzorgt Het Wheelchair Skills Team daarom trainingen in rolstoelvaardigheden.
Fiets
Kun je vanwege je lichamelijke beperking moeilijk fietsen dan kan een aangepaste fiets een oplossing voor je zijn. Er zijn verschillende mogelijkheden zoals een driewielfiets, loopfiets, handbike, tandem of elektrische fiets – zie ook Regelhulp.nl. Ga je de fiets privé gebruiken dan kun je een vergoeding aanvragen via het WMO-loket van je gemeente. Via veel gemeentes kun je ook een duofiets lenen voor recreatief gebruik. Dit is een driewieltandem waarbij je naast elkaar zit. Informeer bij je eigen gemeente naar de mogelijkheden. Heb je een aangepaste fiets nodig voor werk of school? Dan kun je een aanvraag doen bij het UWV.
Sporten
Ben je aangewezen op een rolstoel, handbike of loophulpmiddel en wil je je oriënteren op verschillende sporten? Via Uniek Sporten uitleen kun je 6 maanden lang gratis een sporthulpmiddel uitproberen. Het hulpmiddel wordt persoonlijk gepast, afgesteld en je krijgt gebruiksadvies. Als sporten in teamverband niets voor je is, maar in je eentje sporten ook niet dan kun je een maatje zoeken die meedoet of meegaat naar een sportaanbieder. Zie ook Unieksporten.nl.
Heb je een keuze gemaakt voor een sport dan kun je een sporthulpmiddel aanvragen via WMO, Zorgverzekeringswet (Zvw), Wet Langdurige Zorg (Wlz) of UWV. Blijkt dat je daarna geld tekortkomt voor de aanschaf van een sporthulpmiddel of is je aanvraag afgewezen? Uniek Sporten Hulpmiddelen kan je ook ondersteunen bij de financiering. Ga naar de website van Uniek Sporten
Openbaar vervoer
Wettelijk gezien moet het openbaar vervoer voor iedereen toegankelijk zijn, maar in de praktijk verschillen de mogelijkheden per vervoerder, halte en station.
Bus
De meeste bussen hebben een verlaagde instap of een loopplank zodat je zelf de bus in kunt rijden. Lukt het in- en uitstappen je niet helemaal zelfstandig, vraag dan om hulp aan de buschauffeur. Vrijwel alle bussen hebben ook een speciale rolstoelplek waar je veilig kunt staan. De maximaal toegestane afmetingen van de rolstoel kunnen verschillen per vervoerder.
Tram en metro
Omdat nog niet alle haltes en trams toegankelijk zijn voor mensen in een rolstoel is het slim om dit vooraf bij de vervoersmaatschappij te checken. Meestal hebben vervoerders op hun website een overzicht met rolstoeltoegankelijke haltes en stations. Metro’s zijn inmiddels wel toegankelijk voor mensen die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten.
Trein
Ook met een lichamelijke beperking kun je met de trein reizen. Op de website van de NS vind je informatie over:
- Voorzieningen op het station
- Voorzieningen in de trein
- Voorwaarden voor het meenemen van hulpmiddelen in de trein
- Gratis NS reisassistentie
Voorbereiding van je reis
In een rolstoel met het openbaar vervoer reizen is dus mogelijk, maar nog niet vanzelfsprekend. Bereid je daarom goed voor, er zijn verschillende mogelijkheden. Je kunt vooraf uitzoeken hoe toegankelijk een halte is. Met de optie ‘plan een toegankelijke reis’ op de website 9292 kun je vooraf controleren of je een reis volledig zelfstandig kunt maken. Op de website van de NS staat hoe je je kunt voorbereiden op een treinreis. Ook handig is de NS-app om bijvoorbeeld de uitstapzijde van je trein of de faciliteiten op een station te checken.
De OV-begeleiderskaart
Kun je vanwege je beperking op geen enkele manier zelfstandig met het openbaar vervoer reizen dan kun je een OV-begeleiderskaart aanvragen. Daarmee reist een begeleider gratis met je mee. De kaart is geldig in vrijwel alle treinen, metro’s, trams en bussen.
Vervoer van deur tot deur
Voor vervoer van deur tot deur kun je voor korte afstanden tot 25 kilometer gebruikmaken van de regiotaxi. Heb je een WMO-indicatie dan gelden voordelige tarieven. Informeer bij je gemeente naar de mogelijkheden en voorwaarden. Met de Valyspas boek je een rit buiten je regio boven 25 kilometer. In ligtaxi’s is ook liggend vervoer mogelijk voor mensen die niet (lang) kunnen zitten. Verder vergoedt je zorgverzekeraar (een deel van) de taxikosten als je zittend ziekenvervoer nodig hebt en eigen of openbaar vervoer vanwege je beperking niet mogelijk is. Zie Zorgverzekeringwijzer.nl.
De verantwoordelijkheid voor jouw veiligheid als passagier ligt bij de vervoerder. Kun je voor het vervoer in een taxi(bus) geen transfer maken naar een vaste stoel dan geldt de Code Veilig Vervoer Rolstoelgebruikers (VVR). Lees ook het bericht van Ieder(In) over de aanpassing van deze code per 1 januari 2022.
Auto
Rijbewijs halen
Je rijbewijs halen is een extra belangrijke mijlpaal in je leven als je een beperking hebt omdat het je meer zelfstandigheid en vrijheid geeft. CP Nederland heeft alle informatie over de beoordeling rijgeschiktheid, de gezondheidsverklaring, veel voorkomende autoaanpassingen bij CP, rijles, theorie- en praktijkexamen voor je op een rijtje gezet in de brochure ‘Een rijbewijs behalen als je CP hebt. Wat komt er allemaal bij kijken?’
Ook op de websites van het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen) en het Ministerie van VWS vind je informatie over autorijden met een beperking.
Autoaanpassingen
Om te kunnen (blijven) autorijden met een beperking zijn vaak aanpassingen in je auto noodzakelijk zoals een draaistoel, aangepaste besturing of handbediening. Zie hiervoor Regelhulp.nl. Gebruik je een rolstoel dan kun je bepaalde auto’s ook daaraan laten aanpassen.
Concrete informatie vind je verder op de website van AutoAanpassers Nederland (AAN). Dit is een groep bedrijven die zich heeft gespecialiseerd in het aanpassen van auto’s voor mensen met een lichamelijke beperking.
Vergoeding autoaanpassingen
Je kunt een aanvraag doen via het WMO-loket van je gemeente als je voor privégebruik een aangepaste auto nodig hebt en vanwege je beperking het reguliere openbaar vervoer niet kunt gebruiken én een andere vervoersvoorziening of regeling niet mogelijk is.
Is de autoaanpassing bedoeld voor vervoer naar je werk of opleiding? Dan heb je mogelijk recht op een vergoeding via het UWV.
Huren van een aangepaste auto
Heb je tijdelijk een auto nodig voor bijvoorbeeld een dagje uit of een vakantie? Het is mogelijk om een aangepaste auto, rolstoelauto of rolstoelbus te huren. Dit kan onder andere bij:
Ben je rolstoelgebruiker en heb je een familielid of kennis die chauffeur wil zijn dan kun je via de Zonnebloem tegen gereduceerd tarief een Zonnebloemauto huren.
Gehandicaptenparkeerkaart
In Nederland kun je een Europese gehandicaptenparkeerkaart aanvragen die geldig is in alle landen van de Europese Unie. Er bestaan verschillende soorten parkeerkaarten:
- een bestuurderskaart als je zelf een auto bestuurt
- een passagierskaart als je reist als bijrijder
- een instellingenkaart voor het vervoer van bewoners van een instelling
Na een medisch onderzoek bepaalt een keuringsarts of je aan de voorwaarden voldoet. Zie ook Wetten.overheid.nl. Je kunt de gehandicaptenparkeerkaart aanvragen bij de gemeente waar je staat ingeschreven. Ga hiervoor naar Rijksoverheid.nl.
Parkeren met een gehandicaptenparkeerkaart
Leg je gehandicaptenparkeerkaart altijd duidelijk zichtbaar achter de voorruit als je parkeert. Waar je precies mag parkeren met deze kaart en of je parkeergeld betaalt kan per gemeente verschillen. Meer hierover lees je op Infopolitie.nl. Er zijn wel enkele algemene regels waar je mag parkeren:
- Op je eigen gehandicaptenparkeerplaats
- Op een algemene parkeerplaats voor gehandicapten, soms met parkeerschijf als er een maximale parkeertijd geldt
- In een parkeerschijfzone met een blauwe streep (geen parkeerschijf nodig)
- Langs een onderbroken gele streep (met parkeerschijf, maximaal 3 uur)
- Op plaatsen waar een parkeerverbodsbord staat (met parkeerschijf, maximaal 3 uur)
- Op de rijbaan op een woonerf (met parkeerschijf, maximaal 3 uur)
Vrijstellingen en ontheffingen Nederlandse milieuzones
Gebruik je een dieselvoertuig dan heb je mogelijk vanwege een te lage emissieklasse geen toegang tot milieuzones. Voor herkenbare rolstoeltoegankelijke voertuigen geldt een vrijstelling, zorg er dus voor dat je je gehandicaptenparkeerkaart bij je hebt. Lees meer op de website Milieuzones.nl.
Tanken
Tanken is best een uitdaging wanneer je bestuurder bent met een beperking. Als je niet weet waar je hulpt kunt krijgen moet je soms verschillende tankstations proberen. Met de app FuelService voorkom je dat. Je kunt vooraf checken welk tankstation je kan helpen en eenvoudig hulp regelen. Zie Fuelservice.org.
Vliegen
Over het algemeen kun je ook met een lichamelijke beperking zonder grote problemen met het vliegtuig reizen. Luchtvaartmaatschappijen, reisorganisatoren en luchthavens moeten je helpen als je beperkt mobiel bent. Niet alleen bij je vervoer op het vliegveld, maar ook bij het instappen in het vliegtuig. Op de website van de Rijksoverheid lees je meer over de regels en voorwaarden.
Ben je rolstoelafhankelijk dan is het handig om dit direct te melden bij het boeken van een vlucht. Luchtvaartmaatschappijen mogen je niet weigeren vanwege je beperking en ook geen extra kosten rekenen. Verder mag je kosteloos twee mobiliteitshulpmiddelen meenemen. Lees meer over de assistentiemogelijkheden op vliegveld Schiphol. Zie Schiphol.nl. Ter voorbereiding zette Handicap NL 10 handige tips voor vliegen met een rolstoel op een rijtje.
Onderweg
Eurosleutel
De eurosleutel geeft je onbeperkt toegang tot openbare voorzieningen die aan specifieke ruimte- of hygiëne-eisen voldoen, zoals toiletten voor mindervaliden. De eurosleutel kost
€ 22,50 wordt alleen verkocht aan 70+ ouderen en mensen met een fysieke handicap of functiebeperking. Zie Eurosleutel.nl
Inmiddels kun je deze universele sleutel voor een gestandaardiseerd slot al op meer dan 10.000 plaatsen in Europa gebruiken.
WheelMate-app
Ga je op pad naar een onbekende plek dan vind je met de gratis WheelMate-app toegankelijke toiletten en parkeerplaatsen in je omgeving.
HogeNood app
Met de HogeNood-app vind je onderweg het dichtstbijzijnde toilet dat je vooraf kunt beoordelen op faciliteiten en of het toegankelijk is met een eurosleutel.
Toegankelijkheid openbare locaties
Ongehinderd zet zich in voor maximale bewegingsvrijheid voor iedereen met een lichamelijke beperking en biedt een landelijk platform en gratis app met toegankelijke openbare locaties in Nederland.
Toegankelijke huisjes, hotels en B&B’s
Eelke wil het mensen met een lichamelijke beperking makkelijker maken om een bijzonder leuke én toegankelijke locatie te vinden die precies past. Ze is, net als haar partner, rolstoelafhankelijk en probeert locaties uit. Op haar website ‘Eelke droomt’ vind je bij iedere locatie foto’s en een uitgebreide toelichting zodat je precies weet wat je kunt verwachten.
Ook is er een handige website met een overzicht van alle aangepaste bungalows in Nederland in rolstoelvriendelijke vakantieparken. Hierop zijn alle zorgbungalows in Nederland verzameld die aangepaste faciliteiten hebben, speciaal voor mensen met een fysieke (en/of verstandelijke) beperking die hierdoor slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten. Deze accommodaties bevinden zich dichtbij het centrum van het park en beschikken over onder andere
- Bredere paden zonder drempels;
- Aangepast sanitair;
- Extra kamers voor gezinnen, families, groepen en begeleiders;
- Opgeleid personeel, gespecialiseerd in omgang met zorgbehoevende bezoekers.
Ervaringsverhaal
Volwaardig burger
Voor de rolstoelafhankelijke Jeroen Muntjewerf is zelfstandig kunnen reizen belangrijk om zich volwaardig burger te voelen. Hij zet zich in om het reizen per trein beter toegankelijk te maken voor mensen met een fysieke beperking. Lees over zijn ervaringen.