Uit balans zijn betekent dat je meer van jezelf vraagt dan er is. Dat kan op verschillende gebieden zijn. Factoren die daarbij invloed hebben zijn vermoeidheid, pijn, je sociale omgeving, werken of werkloos zijn, je mobiliteit en je psychologisch functioneren.
Chronische vermoeidheid
Het grootste deel van de veertigplussers met een lichamelijke beperking heeft last van chronische vermoeidheid. Soms begint die al ’s ochtends en wordt het in de loop van de dag steeds erger. Jezelf overschatten en stress kunnen daar een rol in spelen.
Fysieke vermoeidheid voel je in je lichaam. Bij aandoeningen met een hersenbeschadiging zoals CP komt ook mentale moeheid voor. Dit kan een moe of vol gevoel in je hoofd geven en gaat vaak samen met concentratieproblemen, traagheid of klachten van andere hersenfuncties. Bijvoorbeeld je geheugen.
‘Ik wil zo graag van alles doen, maar mijn lijf staat het niet toe.’
Chronische vermoeidheid heeft een groot effect op je dagelijkse leven. Het beïnvloedt je mogelijkheden om werk of andere activiteiten te doen en kan het risico op vallen vergroten. Je houdt minder energie over voor dingen die je leuk vindt en onderhoudt daardoor minder sociale contacten dan je eigenlijk zou willen. Voortdurend moe zijn kan ook je stemming negatief beïnvloeden.
Slaapproblemen
De kans op slechter slapen wordt groter naarmate je ouder wordt. Uit onderzoek blijkt dat 40% van de mensen met een beperking slaapproblemen heeft.
Slaapproblemen komen bijvoorbeeld bij mensen met spina bifida drie keer zo vaak voor dan bij mensen zonder beperking (voor mensen met CP zijn hier nog geen data over beschikbaar). De aard van je slaapklachten is afhankelijk van de aard van je aandoening en je slaappatroon. Om zelf je slaappatroon te analyseren en te verbeteren zijn hulpmiddelen beschikbaar. Bij ernstige verstoorde slaap kun je een arts raadplegen en verwezen worden naar een slaapcentrum.
Sociale omgeving
Het maakt verschil hoe je sociale omgeving eruitziet. Ben je alleenstaand of woon je samen? En heb je kinderen, dan vraagt dat veel energie. Niet erg, maar wees je daar wel van bewust. Krijg je hulp van je ouders? Dan kan het best ingewikkeld zijn als zij ouder worden en zelf zorg nodig hebben. Je voelt je vaak verantwoordelijk, maar het kost je ook veel energie. Is het haalbaar voor jou om die zorg te combineren met je eigen leven en eventuele gezin?
In je vriendenkring wil je rekening houden met anderen en loyaal zijn. In combinatie met je CP kan dat spanning geven als je vrienden onvoldoende begrip hebben voor je situatie. De ene dag kun je meer dan de andere dag. Snappen ze het als je onverwacht iets moet afzeggen omdat je dag of week anders is gelopen? Weten ze wat CP voor jou betekent, wat je wel en niet kunt en wat je makkelijk en moeilijk vindt? Begrijpen ze dat je wél mee kunt naar de film, maar na afloop niet mee uit eten?
Als je minder energie hebt en moet kiezen wat je wel of niet doet, heeft dat invloed op je sociale contacten. Natuurlijk is het voor jou het fijnste als je sociale omgeving begripvol reageert en jou de ruimte geeft, maar dat zal niet altijd zo zijn. Daar zul je mee moeten leren omgaan.
Werk
Als je CP hebt wordt werken vaak moeilijker vol te houden naarmate je ouder wordt. In de praktijk gaan mensen dan minder werken of ze gaan juist te lang door en worden geconfronteerd met hun grenzen. Luister daarom naar je lichaam. Ontdek waar je grenzen liggen en wanneer je keuzes moet gaan maken om het rustiger aan te doen. Lees meer op de pagina’s Werk.
Mobiliteit
Als je kunt lopen wil je dat graag zo lang mogelijk blijven doen, ook al kost het je veel energie. Dat is heel begrijpelijk. Een loophulpmiddel zie je waarschijnlijk als een behoorlijke achteruitgang. Maar wat als je na een wandeling niet meer in staat bent om iets te ondernemen met je vrienden of familie? Dan kan een hulpmiddel je kwaliteit van leven juist verbeteren. De energie die je aan lopen besteedde kun je zo weer gebruiken voor andere dingen. Toch kan de keuze tussen bewegen en overbelasten best lastig zijn. Zeker als je omgeving er moeite mee heeft dat je niet meer alles zelfstandig kunt. Of als de gemeente of therapeut niet meewerkt en lopen blijft stimuleren.
Hulp vragen is een teken van kracht en kan je helpen op bepaalde momenten. Vraag mensen dus om hulp als je tegen dingen aanloopt. Een mooie tussenoplossing is een combinatie van hulpmiddel en bewegen. Neem je scootmobiel mee voor een wandeling en ga lopend koffie halen voor je beweging. Verder zijn sporten, rust en fitheid goed om overbelasting tegen te gaan.
Probeer je kwaliteit van leven voorop te zetten. Vraag jezelf af waar je gelukkig van wordt en wat het meest belangrijk voor je is. Probeer ook inzicht te krijgen in de factoren die bij jou een rol spelen. Wat loopt er lekker, waar zit je op de grens en waar ben je die overgegaan? Als je dat weet, weet je ook waar je winst kunt behalen.
Het accepteren van je grenzen en bewuste keuzes maken helpt je ook om beter om te gaan met je vermoeidheid. Een psycholoog kan je daarbij ondersteunen.
Terug naar hoofdpagina Mentale gezondheid